İSLAM'IN MEKKE DÖNEMİ

İSLAM'IN MEKKE DÖNEMİ

İslam’ın Mekke dönemi, Hz. Muhammed’in peygamberlikle görevlendirilmesinden başlayarak Medine’ye hicretine kadar süren yaklaşık 13 yıllık bir zaman dilimini kapsar. Bu dönem, İslam’ın tebliğ sürecinde inanç esaslarının temellendiği, bireylerin iman ekseninde sınandığı ve yeni bir dünya görüşünün şekillendiği ilk ve en sancılı safhadır. Mekke dönemi, dışarıdan bakıldığında zayıf bir azınlığın büyük bir çoğunluğa karşı verdiği mücadele gibi görünse de, içerik itibariyle ilahi mesajın bireyleri ve toplumu nasıl dönüştürdüğüne dair derin izler taşır.

  Hz. Muhammed’in (s.a.v) risaleti Mekke’de başladığında, bu toplum şirk inancı, putperestlik, kabilecilik, sosyal eşitsizlik, kölelik ve ahlaki dejenerasyon gibi birçok olumsuz yapıyı içinde barındırıyordu. Kâbe gibi kutsal bir merkeze sahip olmalarına rağmen, dini anlamda bir sapkınlık içindeydiler. Allah’a iman zedelenmiş, müşrik anlayış Allah’ı inkâr etmeden O’na ortaklar koşarak tevhid inancını bozmuştu. Hz. Peygamber bu ortama vahyin nurunu taşımış, topluma yeniden tevhidi, ahlakı, adaleti, sorumluluğu ve kulluğu hatırlatmıştır.

  Mekke dönemi, bireysel tebliğin kurumsallaşmadan önceki safhasıdır. Hz. Peygamber ilk olarak yakın çevresini İslam’a davet etmiş, gizli tebliğ dönemiyle başlayan bu süreç zamanla açıktan davete dönüşmüştür. Ancak karşılık çoğunlukla inkâr, alay ve şiddet olmuştur. Yeni dine inananlar çoğunlukla zayıf, fakir veya köle sınıfındandır; bu da Mekke’nin ileri gelenlerini tedirgin etmiş ve İslam’ı bir tehdit olarak görmelerine neden olmuştur. Buna karşılık Hz. Muhammed hiçbir zaman düşmanlık üretmemiş; sabır, hikmet ve rahmet ile tebliğini sürdürmüştür.

  Bu dönemde Müslümanlar, işkence, ambargo, sosyal dışlama, sürgün ve göç gibi ağır imtihanlara tabi tutulmuşlardır. Habeşistan’a yapılan hicretler, Haşimoğullarına uygulanan boykot, Hz. Peygamber’in en büyük destekçilerini peş peşe kaybetmesi gibi hadiseler, bu dönemin ne denli zorlu olduğunu göstermektedir. Ancak bu zorluklar, müminlerin imanlarını törpülemek yerine daha da güçlendirmiştir.

  Mekke döneminin en büyük kazanımı, sayıca az ama nitelik olarak yüksek bir inanç kadrosunun oluşmasıdır. Bu çekirdek topluluk, hem vahyin ilk muhatapları hem de ileride kurulacak İslam toplumunun temel taşıyıcıları olmuştur. Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Mus’ab b. Umeyr gibi isimler bu dönemde İslam’a katılmış, her biri farklı alanlarda örneklik teşkil etmiştir. Yine bu dönemde Kur’an’ın büyük bir kısmı nazil olmuş, özellikle Mekke ayetlerinde tevhid, nübüvvet, ahiret, ahlak, sabır ve adalet gibi temel ilkeler inşa edilmiştir.

  Hz. Peygamber’in daveti, Mekke dışına da taşarak Medine’ye kadar ulaşmış, bu da Akabe Biatları’na ve nihayet hicret sürecine zemin hazırlamıştır. Böylece İslam, sadece bireysel bir inanç sistemi olmaktan çıkıp, toplumsal dönüşümü hedefleyen bir hareket haline gelmiştir.

  Sonuç olarak, Mekke dönemi; bir toplumun Allah’a yeniden yöneltilmesinin, bir insanın tüm zorluklara rağmen tebliğ görevini sabırla sürdürmesinin ve inanç temelinde şekillenen yeni bir topluluğun doğuşunun tarihidir. Bu dönem, İslam’ın özünü anlamak isteyen herkes için en temel referans noktasıdır.

1.Hz. Muhammed’in Peygamber Olarak Görevlendirilişi

   Hz. Muhammed’in (s.a.v) peygamberlik göreviyle şereflendirilmesi, hem bireysel bir tecrübe hem de insanlık tarihinin dönüm noktası olan ilahi bir vakadır. O, kırk yaşına geldiğinde, hayatı boyunca göstermiş olduğu dürüstlük, ahlaki seciye, tefekkür ve içsel arayışın bir sonucu olarak Allah Teâlâ tarafından vahiy almak suretiyle peygamber olarak görevlendirilmiştir. Bu olay, 610 yılı Ramazan ayında, Mekke’nin kuzeydoğusundaki Hira Mağarası’nda gerçekleşmiştir.

Vahyin Gelişi ve İlk Ayetler

  Hz. Peygamber, özellikle 35 yaşından sonra Hira Mağarası’na sık sık çıkmaya başlamış, burada toplumsal yozlaşma, ahlaki çöküntü, putperestlik ve insani adaletsizlikler üzerine derin düşüncelere dalmıştır. Bu halet-i ruhiye, onun risalete hazırlanma sürecidir. Kırk yaşına bastığı bir Ramazan gecesi, kendisine ilk vahiy, Cebrâil (a.s) vasıtasıyla getirilmiştir:

“Oku! Yaratan Rabbinin adıyla oku. O, insanı bir alak (embriyon) dan yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir.”

(Alak Suresi, 96/1-5)

  Bu olay, sadece yeni bir dinin başlangıcını değil, aynı zamanda vahiy sürecinin ve ilahi bilginin insana ulaşmasının ilk adımını temsil eder. Hz. Peygamber vahyin şiddetinden ürkmüş, titreyerek evine dönmüş ve Hz. Hatice’ye “Beni örtün!” (zammilûnî) demiştir. Bu durum, onun bu büyük yükün ağırlığını ne kadar derin hissettiğini gösterir.

Hz. Hatice’nin Tesellisi ve Varaka b. Nevfel’in Yorumu

  Hz. Hatice, eşinin yaşadığı durumu büyük bir olgunlukla karşılamış, onu teselli ederek şu sözleri söylemiştir:

“Allah’a yemin ederim ki, Allah seni asla utandırmaz. Çünkü sen akrabalık bağını gözetirsin, zayıfların yükünü taşırsın, muhtaçlara yardım eder, misafiri ağırlarsın ve hak uğrunda insanlara destek olursun.” (Buhârî, Bed’ü’l-Vahy, 3)

  Ardından Hz. Hatice, Hz. Muhammed’i amcasının oğlu Varaka b. Nevfel’e götürmüştür. Varaka, Hristiyanlık bilgisine sahip, Tevrat ve İncil okumuş yaşlı bir bilgindi. Hz. Peygamber’in anlattıklarını dinledikten sonra şöyle demiştir:

“Bu, Allah’ın Musa’ya gönderdiği Namus-u Ekber’dir (Cebrâil’dir). Keşke senin kavminin seni yurdundan çıkaracağı günlere yetişebilsem!” (Buhârî, Bed’ü’l-Vahy, 3)

Vahyin Kesilmesi (Fetretü’l-Vahy)

  İlk vahiyden sonra bir süre vahiy kesilmiştir. Bu dönem, kaynaklarda “fetretü’l-vahy” olarak geçer. Bu kesintinin süresi kesin olmamakla birlikte bazı rivayetlere göre 6 ay kadar sürmüştür. Hz. Peygamber bu dönemde ciddi bir bekleyiş ve kaygı yaşamıştır. Ardından vahiy tekrar başlamış ve Müddessir Suresi’nin ilk ayetleri gelmiştir:

“Ey örtüsüne bürünen! Kalk ve uyar. Sadece Rabbini yücelt…”

(Müddessir, 74/1-3)

  Bu ayetlerle birlikte Hz. Muhammed’in sadece bir mütefekkir ve zühd sahibi değil, artık aktif bir elçi ve davetçi olarak toplumu inanç, ahlak ve adalet ekseninde dönüştürme görevine başladığı görülür.

Görevin Niteliği ve Tarihî Önemi

  Hz. Muhammed’in peygamber olarak görevlendirilmesi, son ilahi mesajın dünyaya ulaştırılması anlamını taşır. Kur’an, onun risaletinin sadece Mekke halkına değil, tüm insanlığa yönelik olduğunu vurgular:

“(Ey Muhammed!) Biz seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik.”  (Enbiyâ, 21/107)

  Bu görev, Hz. Muhammed’in bireysel ahlaki örnekliğini evrensel bir tebliğ sorumluluğuna dönüştürmüş, o andan itibaren hayatı tamamen bu yüce vazifeye tahsis edilmiştir.

2.İslam’a Davet ve İlk Müslümanlar

  Hz. Muhammed’in peygamber olarak görevlendirilmesinden sonra başlayan İslam’a davet süreci, tarihte eşi benzeri görülmemiş bir dönüşümün ilk adımıdır. Bu davet, önce bireysel, sonra açık ve toplumsal, nihayetinde evrensel bir tebliğ hareketine dönüşmüştür. Mekke’nin köklü sosyal yapısını, din anlayışını, değer yargılarını ve iktidar ilişkilerini alt üst edecek bu hareket, ilk zamanlarında büyük bir gizlilik ve dikkatle yürütülmüştür.

Gizli Davet Dönemi (610–613)

  Hz. Peygamber, risaleti aldıktan sonra ilk olarak en yakın çevresinden başlamış ve üç yıl boyunca İslam’ı gizli bir şekilde tebliğ etmiştir. Bu dönemdeki gizlilik, hem tehlikelerden korunmak hem de davetin sağlam temeller üzerine bina edilmesi içindi. İlk Müslümanlar, genellikle Hz. Peygamber’in şahsiyetine güvenen ve onun ahlaki duruşunu bizzat tanıyan kimselerdi. Bu kimseler sayıca azdı fakat nitelik bakımından İslam’ın ilerleyişinde kilit rol oynayan şahsiyetlerdi.

İlk Müslümanlar şunlardır:

• Hz. Hatice: Peygamberimizin eşi, İslam’a ilk inanan kişidir. Onun maddi desteği ve manevi tesellisi, Hz. Peygamber’in en büyük güç kaynaklarından biri olmuştur.
• Hz. Ebû Bekir: Ticaret erbabı, saygın bir Kureyşli ve Hz. Peygamber’in yakın dostu. İslâm’a girişiyle birlikte birçok önemli şahsiyetin de Müslüman olmasına vesile olmuştur (Hz. Osman, Zübeyr b. Avvam, Abdurrahman b. Avf gibi).
• Hz. Ali: Henüz çocuk yaşta olmasına rağmen İslam’a gönül vermiştir. Peygamberimizin evinde büyümüş, genç yaşta dahi dirayetli duruşuyla dikkat çekmiştir.
• Zeyd b. Hârise: Evlatlığı olan Zeyd, tereddütsüz bir şekilde Hz. Peygamber’e iman etmiş, onun yanında en zor anlarda sadakatle kalmıştır.

Bu çekirdek kadro, inançları uğruna büyük fedakârlıklar göstermiş, zamanla davet halka yayılmıştır.

Dârü’l-Erkâm ve İslami Eğitim

  İslam’ın gizli tebliğ döneminde Dârü’l-Erkâm b. Ebi’l-Erkâm adlı genç bir sahabinin evi, Müslümanların eğitim, ibadet ve sosyalleşme merkezi hâline gelmiştir. Bu ev, hem ilk Kur’an ayetlerinin öğretildiği bir mektep olmuş, hem de tebliğin merkez karargâhı gibi çalışmıştır. Müslümanlar burada iman, sabır, tefekkür, Kur’an tilaveti, dua ve istişare gibi pratiklerle manen güçlenmiş, tebliğe hazır hâle gelmişlerdir.

Açık Davet Dönemi (613 sonrası)

  Yaklaşık üç yıl süren gizli davetin ardından, Allah Teâlâ, Hz. Peygamber’e açıkça tebliğ etmesini emretmiştir:

“Sana emrolunanı açıkça söyle ve müşriklere aldırma!”(Hicr, 15/94)

  Bunun üzerine Hz. Peygamber, Safâ Tepesi’ne çıkarak halka hitap etmiş ve onları Allah’a iman etmeye çağırmıştır. Bu konuşmada onları ahiret, hesap ve tevhid inancı ile yüzleştirmiştir. Ancak bu açık davet büyük bir tepkiyle karşılaşmıştır. Özellikle amcası Ebû Leheb, “Ellerin kurusun ey Muhammed!” diyerek tepki göstermiş ve alay etmiştir. Bu olay üzerine Tebbet Suresi inmiştir:

“Ebû Leheb’in elleri kurusun; kurudu da. Malı ve kazandıkları ona fayda vermedi…” (Tebbet, 111/1-2)

Toplumsal Tepki ve Baskı

   Açık davetin ardından müşrikler, İslam’ın yayılmasını durdurmak için baskılarını artırmışlardır. İlk Müslümanlar arasında yer alan Bilâl-i Habeşî, Habbâb b. Eret, Yâsir ailesi gibi kişiler ağır işkencelere maruz kalmış, Sümeyye İslam’ın ilk şehidesi olmuştur. Müşrikler, özellikle zayıf ve köle Müslümanlara ağır zulümler uygulamış, Hz. Peygamber’i ise akıl sağlığı ile alaya alarak toplum nezdinde itibarsızlaştırmaya çalışmışlardır.

İman Eksenli Topluluk İnşası

  Tüm bu baskılara rağmen İslam’a girenlerin sayısı artmıştır. Davet, yalnızca dini bir çağrı değil; aynı zamanda toplumsal bir devrim niteliğindeydi. Sınıf, soy ve servet ayrımı gözetmeden herkesi aynı Allah’a kulluğa çağırıyor, Mekke aristokrasisini sarsıyordu. Müslümanlar arasında Hz. Ömer, Hz. Hamza gibi güçlü karakterlerin katılımı, İslam’ın hem içeride moral üstünlük kazanmasına hem de dışarıdan korkuyla izlenmesine neden olmuştur.

3. Habeşistan’a Hicret

   Habeşistan’a hicret, İslam tarihindeki ilk toplu hicret hareketi olarak kabul edilir ve aynı zamanda dinî özgürlük, sabır ve uluslararası ilişkiler bağlamında son derece kritik bir dönüm noktasıdır. Mekke’de Müslümanlara yönelen sistematik baskıların ve işkencelerin dayanılmaz bir hâl alması üzerine, Hz. Peygamber’in (s.a.v) izniyle bazı Müslümanlar, Mekke dışına çıkma zorunluluğu hissetmiş ve daha adil bir yönetim arayışı içine girmiştir. Bu bağlamda tercih edilen yer, bugünkü Etiyopya sınırları içinde kalan Habeşistan (Aksum Krallığı) olmuştur.

Hicretin Sebepleri

  Mekke’de İslam’ın açık tebliğe geçmesiyle birlikte müşriklerin baskıları da sistemli bir hâle gelmiştir. Özellikle soylu kabilelere mensup olmayan fakirler, köleler, kadınlar ve genç Müslümanlar, putperest otorite tarafından ekonomik, fiziksel ve sosyal olarak ağır işkencelere uğramışlardır. Hz. Bilâl, Ammâr b. Yâsir, Habbâb b. Eret ve Sümeyye gibi isimler, bu baskıların sembol isimleri hâline gelmiştir. Bu ortamda Hz. Peygamber, Müslümanların can güvenliklerini, inançlarını özgürce yaşayabilecekleri bir ülkeye hicret etmelerine izin vermiştir.

Hicretin Gerçekleşmesi

   Miladi 615 yılında, ilk hicret kafilesi Habeşistan’a doğru yola çıkmıştır. Bu kafilede on bir erkek ve dört kadın olmak üzere toplam on beş kişi yer almıştır. Bu kişilerin arasında Osman b. Affân ve eşi Rukiyye (Hz. Peygamber’in kızı) da bulunmaktadır. Hz. Peygamber, bu hicreti bizzat kendisi yönlendirmiş, ancak kendisi henüz Mekke’de kalmaya devam etmiştir.

  Tercih edilen Habeşistan coğrafyasının sebebi, orada hüküm süren kral Necaşî (Ashame b. Ebcer)’in adaletiyle tanınmasıydı. Hz. Peygamber, “Orada zulme uğramamış hiç kimse yoktur” diyerek bu bölgeyi önermiştir.

Necaşî’nin Tavrı ve Mekkeli Elçilerin Başarısızlığı

  Hicret eden Müslümanlar Habeşistan’a ulaştıktan sonra, Mekkeli müşrikler bu gelişmeden büyük rahatsızlık duymuşlar ve Amr b. As ile Abdullah b. Ebî Rebîa isimli iki kişiyi elçi olarak Habeşistan’a göndermişlerdir. Amaç, Müslümanların iadesini sağlamak ve İslam davetini engellemekti.

   Ancak hicret eden Müslümanların sözcüsü olan Cafer b. Ebî Tâlib, Necaşî’nin huzurunda yaptığı konuşma ile büyük etki bırakmıştır. Câfer, konuşmasında İslam’ın getirdiği ahlaki ve sosyal dönüşümleri, kadınların ve kölelerin nasıl onurlandırıldığını, putperestlikten tevhide geçişin nasıl yaşandığını veciz ve ikna edici bir üslupla anlatmıştır. Ardından Meryem Suresi’nden ayetler okumuş, Hz. İsa’nın (a.s) doğumunu anlatan ayetler karşısında Necaşî ve sarayında bulunan rahipler gözyaşlarını tutamamıştır.

  Necaşî, “Bu söyledikleriniz ile İsa’nın getirdikleri aynı kaynaktan çıkmıştır” diyerek Müslümanları Mekkelilere iade etmemiştir. Bu olay, İslam’ın başka kültürlerde de yankı bulduğunu ve doğru temsil edildiğinde kalplere nüfuz ettiğini göstermiştir.

Habeşistan Hicretinin Önemi

1. İlk hicret olması bakımından tarihî öneme sahiptir. Bu olay, Müslümanlar için dinlerini özgürce yaşayabilecekleri bir coğrafyanın aranmasının meşruiyetini ortaya koymuştur.
2. Uluslararası ilişkilerin ilk örneği olarak değerlendirilebilir. Necaşî ile Müslümanlar arasındaki ilişki, İslam’ın dış politika prensipleri açısından önemli bir model sunar.
3. Müminlerin sabır, metanet ve onurla direniş gösterdikleri bir dönemdir. İslam sadece Mekke içinde değil, Mekke dışında da yaşanabilir bir kimliğe sahip olduğunu göstermiştir.
4. Hz. Osman’ın bu hicrette yer alması, onun İslam davasına ne kadar erken ve özverili şekilde katıldığını göstermesi açısından dikkat çekicidir.
5. Hicret, aynı zamanda Mekke’nin İslam’ı sadece yerel bir mesele değil, küresel bir tehdit olarak algılamaya başlamasına sebep olmuştur.

4. Habeşistan’a İkinci Hicret

  Habeşistan’a ikinci hicret, İslam tarihinde dinî özgürlük, sabır ve direniş açısından çok önemli bir yer tutar. İlk hicretten sonra Mekke’deki baskıların ve zulmün artarak devam etmesi üzerine, Hz. Peygamber (s.a.v), Müslümanların daha geniş bir grup halinde ikinci kez Habeşistan’a hicret etmelerine izin vermiştir. Bu hicret, sayı ve içerik bakımından birincisinden çok daha büyüktür ve ilk defa İslam toplumunun dışarıda organize şekilde varlık göstermeye başlaması anlamını taşır.

Hicrete Sebep Olan Süreç

  İlk hicretten sonra Mekke’deki İslami tebliğin yayılması, müşriklerin tepkisini artırmıştır. Özellikle İslam’a Hz. Ömer b. Hattâb ve Hz. Hamza gibi güçlü isimlerin katılması, müşrikler açısından siyasi ve psikolojik bir kırılma noktası olmuştur. Bu gelişmeler İslam’ın artık toplumda daha görünür hâle gelmesine ve açıkça yaşanmasına yol açmış, müşriklerin öfkesini daha da körüklemiştir.

  İlk hicret edenlerin bir kısmının Mekke’de durumun düzeldiği yönündeki söylentiler üzerine geri dönmesi ise onların tekrar zulme maruz kalmalarına neden olmuş, bu da yeni ve daha büyük bir hicretin kaçınılmaz olduğunu ortaya koymuştur.

Hicretin Gerçekleşmesi

   Miladi 616 yılında gerçekleşen bu ikinci hicret, sayı olarak birinciden çok daha büyüktür. Rivayetlere göre bu hicrette 83 erkek ve 18 kadın, yani yaklaşık 101 kişi Habeşistan’a göç etmiştir. Bu sayı, o dönemdeki Müslüman topluluğun önemli bir kısmını oluşturuyordu. Bu da gösteriyor ki hicret, bireysel bir kurtuluş değil; bilinçli bir toplumsal tercih ve bir iman stratejisidir.

   Hicret kafilesinde yer alan isimler arasında Hz. Peygamber’in kuzeni ve önemli sahabelerden olan Ca‘fer b. Ebî Tâlib, bu topluluğun lideri olarak öne çıkmıştır. Aynı zamanda birçok ileri gelen Müslüman da bu hicrete katılmıştır: Osman b. Maz’un, Abdurrahman b. Avf, Zübeyr b. Avvâm, Mus‘ab b. Umeyr, Ümmü Seleme gibi isimler bu topluluk içerisindedir.

Mekkelilerin Girişimi ve Ca‘fer’in Tarihi Konuşması

  Mekkeli müşrikler, bu ikinci hicreti de engellemek istemişler ve daha önce olduğu gibi yine Amr b. As ve Abdullah b. Ebî Rebîa’yı elçi olarak Necaşî’ye göndermişlerdir. Elçiler, Müslümanların “yeni bir din icat ettiğini”, toplumun düzenini bozduklarını ve iade edilmeleri gerektiğini söyleyerek Necaşî’yi ikna etmeye çalışmışlardır.

   Ancak bu sırada Müslümanların sözcüsü olan Ca‘fer b. Ebî Tâlib, Necaşî’nin huzurunda yaptığı konuşmayla büyük bir etki bırakmıştır. Konuşmasında şöyle demiştir:

  “Biz cahiliye halkıydık. Putlara tapar, haram yer, kötülük işlerdik. Akrabalık bağlarını koparır, komşuya kötü davranır, güçlü olan zayıfı ezerdi. Allah bize kendi içimizden bir peygamber gönderdi. Bize doğruluğu, emaneti gözetmeyi, akrabayı gözetmeyi, komşuya iyi davranmayı emretti. Biz ona inandık ve bu yüzden halkımızdan ayrıldık.”

   Ardından, Hz. İsa’nın (a.s) doğumuna dair Meryem Suresi’nin ayetlerini okuyarak Müslümanların Hz. İsa’ya olan inancını dile getirmiştir. Bu konuşma, Necaşî’nin duygulanmasına sebep olmuş ve şöyle demesine yol açmıştır:

  “Bu sözler ile Hz. İsa’nın getirdikleri aynı nurun iki çizgisidir.”

Böylece Müslümanlar Habeşistan’da güvence altına alınmış, Mekkelilerin talepleri reddedilmiştir.

Habeşistan’da Kalış Süreci

   Müslümanlar Habeşistan’da birkaç yıl boyunca yaşamış, orada dinî özgürlüklerini rahatça sürdürmüşlerdir. Bazı rivayetlere göre Müslümanlar, Medine’ye hicretten sonra peyderpey Habeşistan’dan Medine’ye dönmüşlerdir. Ancak Ca‘fer b. Ebî Tâlib ve beraberindekiler, Hz. Peygamber’in Hayber Seferi zamanında (628) Medine’ye dönerek oradaki toplulukla birleşmiştir.

İkinci Habeşistan Hicretinin Önemi

1. İslami ilk diaspora örneği olması bakımından dikkat çekicidir. İslam’ın sadece Mekke ile sınırlı kalmadığı görülmüş, başka bir ülkede Müslüman kimliğinin yaşanabileceği kanıtlanmıştır.
2. Müslümanlar bu hicretle inançları uğruna vatanlarını terk edebileceklerini, yani dini yaşamanın bedelini ödemeye hazır olduklarını göstermiştir.
3. Ca‘fer’in konuşması, İslam’ın diyalog ve diplomasi temelli ilişkiler geliştirebildiğini, inançlar arası saygı ve anlaşma zemini oluşturabildiğini göstermiştir.
4. Necaşî’nin tavrı, adaletin din ve kimlik ayırt etmeksizin herkes için gerekli olduğunu İslam öncesi dönemde dahi teyit eden bir örnek olmuştur.
5. Habeşistan’da kurulan bu topluluk, ileride Medine’de kurulacak İslam toplumuna altyapı oluşturmuş ve bu süreçten hem tecrübe hem özgüven kazanmıştır.

5. Haşimoğullarına Boykot

  Haşimoğullarına uygulanan boykot, İslam’ın Mekke döneminde Müslümanlara yönelik en kapsamlı ve organize saldırılardan biri olup, hem dinî hem de toplumsal bir abluka niteliğindedir. Bu hadise, müşriklerin artık sadece bireysel baskılarla değil, toplumsal ve ekonomik yaptırımlarla İslam’ı bastırma stratejisine yöneldiğini gösterir. Boykot, Hz. Peygamber’in hem ailesi olan Haşimoğullarına hem de ona destek veren tüm bireylere uygulanmış, bir anlamda sosyal soykırım denemesi niteliği taşımıştır.

Boykotun Sebepleri

  Hz. Muhammed’in (s.a.v) açık daveti Mekke toplumunda büyük yankı uyandırmış, İslam’a katılanların sayısı yavaş ama istikrarlı şekilde artmaya başlamıştı. Özellikle Hz. Hamza ve Hz. Ömer gibi toplumda güçlü konumda olan kişilerin Müslüman olması, müşriklerin İslam’ı sadece fikirsel değil siyasi bir tehdit olarak da görmelerine neden olmuştu. Bu gelişmeler karşısında Mekke aristokrasisi Hz. Muhammed’i susturmak için onu koruyan Haşimoğulları ailesini hedef almaya karar verdi.

   İlginçtir ki, bu boykot sadece Müslümanlara değil, Hz. Peygamber’i koruyan ama Müslüman olmayan Haşimoğullarına da uygulanmıştır. Yani hedef, dini inançtan çok, koruyucu yapıyı çökertmek, Hz. Muhammed’i yalnızlaştırmak ve savunmasız bırakmaktır.

Boykot Kararı ve Uygulama Süreci

  Boykot kararı, Mekke’nin önde gelen müşrik aileleri tarafından oybirliğiyle alınmış ve yazılı bir metin haline getirilerek Kâbe’nin duvarına asılmıştır. Bu belgede şu kararlar yer almaktaydı:

• Haşimoğulları ile alışveriş yapılmayacak
• Onlara yiyecek ve su temin edilmeyecek
• Evlilik ilişkisi kurulmayacak
• Hiçbir sosyal ve ekonomik ilişki sürdürülmeyecek
• Toplumdan tamamen tecrit edilecekler

  Bu boykot, Mekke’nin dışındaki Şi‘b-i Ebî Tâlib (Ebû Tâlib Mahallesi) denilen dar, kurak ve ulaşımı zor bir vadide üç yıl boyunca devam etmiştir. Müslümanlar burada barınmaya çalışmış, açlık ve yoklukla mücadele etmiştir. Rivayetlere göre çocuklar açlıktan ağlamış, insanlar ağaç yaprakları ve derileri yemeye mecbur kalmıştır. Hz. Peygamber bu dönemde akrabalarına ve sahabelerine moral vererek onları hem fiziken hem ruhen ayakta tutmuştur.

Boykotun Etkiler

  1. Fiziksel Zorluklar: Gıda ve suya ulaşım engellenmiş, barınma          ve sağlık koşulları imkânsız hale gelmiş, bu da ciddi hastalık ve          ölümlere neden olmuştur.

  2. Psikolojik Baskı: Toplumdan dışlanma, yalnızlaştırma ve                  itilmişlik duygusu Müslümanları büyük bir psikolojik imtihana          sokmuştur.

  3. Toplumsal Çatlak: Mekkeli bazı müşrikler, bu uygulamayı                zulüm olarak görmüş, zamanla aralarında vicdanî bir muhalefet          gelişmeye başlamıştır.

Boykotun Kaldırılması

   Üç yıl süren bu insanlık dışı uygulama, sonunda Mekke’deki bazı adalet sahibi müşriklerin müdahalesiyle sona ermiştir. Mut‘im b. Adî, Züheyr b. Ümeyye, Ebu’l-Bahterî ve Zem‘a b. Esved gibi isimler, bu zulmün sona erdirilmesi gerektiğini savunarak boykot belgesinin yırtılmasını istemiştir.

   Rivayetlere göre, Hz. Peygamber, Allah’ın boykot metnini ahşap parçasının içinden bir kurt aracılığıyla yok ettiğini, sadece “Allah” lafzının kaldığını haber vermiştir. Bu mucizevi olay karşısında müşrikler boykotun kaldırılmasına razı olmuşlardır.

Boykotun Sonuçları

1. Müslümanlar arasındaki iman bağları kuvvetlenmiştir. Zor şartlarda gösterilen sabır, dayanışmayı ve sadakati artırmıştır.
2. Hz. Peygamber’in liderliği ve kararlılığı daha da pekişmiştir.
3. Müşrikler içindeki vicdanlı bireyler İslam’a ısınmaya başlamış, Mekke’de zulme karşı içten içe bir rahatsızlık gelişmiştir.
4. Ancak bu süreç Hz. Peygamber için derin kişisel kayıplara neden olmuştur. Boykotun hemen ardından Ebû Tâlib ve Hz. Hatice vefat etmiş, bu yıl “Hüzün Yılı (Âmü’l-Huzn)” olarak anılmıştır.

6. Hüzün Yılı (Âmü’l-Huzn)

   “Hüzün Yılı” (Âmü’l-Huzn), İslam tarihinde Miladi 619 yılına denk gelir ve Hz. Peygamber (s.a.v) için hem kişisel hem de toplumsal açıdan büyük kayıpların ve derin sarsıntıların yaşandığı bir dönemi ifade eder. Bu yıl, Hz. Peygamber’in en büyük iki desteğini –hem maddi-manevi eşi Hz. Hatice’yi, hem de siyasi koruyucusu amcası Ebû Tâlib’i– arka arkaya kaybettiği, Mekke’deki davet sürecinin ise tıkanma noktasına geldiği bir yıl olmuştur. Bu nedenle siyer kaynaklarında bu dönemin yoğun bir hüzün, yalnızlık ve sabırla yoğrulmuş olması, tarihe “Hüzün Yılı” olarak geçmesine neden olmuştur.

Hz. Hatice’nin Vefatı

  Hz. Hatice, sadece Hz. Peygamber’in eşi değil; aynı zamanda ilk Müslüman, onun en büyük teselli kaynağı, maddi destekçisi ve duygusal istinat noktasıydı. Risaletin ilk yıllarındaki tüm sıkıntıları onunla birlikte göğüslemiş, boykot günlerinde servetini Müslümanlar için harcamış, Hz. Peygamber’in en zor anlarında ona “Allah seni asla utandırmaz” diyerek moral olmuştu.

   Hz. Hatice’nin vefatı, boykotun sona ermesinden kısa bir süre sonra, büyük ihtimalle yetersiz beslenme ve yaşlılık nedeniyle olmuştur. Vefat ettiğinde 65 yaş civarındaydı. Hz. Peygamber, onun vefatından sonra yıllarca başka bir evlilik yapmamış, onu hep hayırla yâd etmiş ve “O benim dostumdu, bana ilk iman eden oydu” demiştir. (Bkz. Müslim, Fedâilu’s-Sahâbe, 75)

Ebû Tâlib’in Vefatı

  Hz. Peygamber’in amcası olan Ebû Tâlib, kendisi Müslüman olmamakla birlikte, yeğenine karşı hayatı boyunca büyük bir sadakat ve koruma göstermiştir. Mekke’nin ileri gelenlerinden biri olarak siyasi nüfuzunu Hz. Peygamber’in güvenliği için kullanmış, özellikle müşriklerin saldırılarına karşı onu himaye etmişti. Boykot sırasında da tüm ailesiyle birlikte Şi‘b-i Ebî Tâlib’te kalmayı tercih etmişti.

   Ebû Tâlib’in vefatıyla birlikte, Hz. Peygamber Mekke’deki siyasi korumasını da kaybetmiştir. Onun ölümünden sonra müşrikler daha cesur ve acımasız hâle gelmiş, Hz. Peygamber’e yönelik fiziksel ve sözlü saldırılar artmıştır. Tarihi rivayetlerde, Ebû Tâlib’in son nefesinde iman edip etmediği meselesi tartışılmışsa da, Kur’an’da inkarcı olarak öldüğü belirtilmiştir (bkz. Tevbe, 9/113). Ancak vefa ve koruma bakımından Hz. Peygamber’e en büyük desteği verenlerden biri olduğu inkâr edilemez.

Davetin Tıkanma Noktası

   Bu iki büyük kayıptan sonra Mekke’deki tebliğ süreci fiilen kilitlenmiştir. Müslümanlara uygulanan baskı artmış, Hz. Peygamber’in sosyal çevresi daralmış, kendisini dinleyen insan sayısı azalmış ve müşrikler, onu fiziksel olarak ortadan kaldırma konusunda cesaret kazanmışlardır. Bu dönemde Hz. Peygamber, Mekke dışına açılma fikrini gündeme getirmiştir. Bu arayış, onu Tâif yolculuğuna ve ardından Akabe Biatları sürecine götüren sürecin başlangıcı olmuştur.

Hüzün Yılının Manevi Boyutu

   Her ne kadar bu yıl dışardan bir yenilgi ve zayıflık yılı gibi görünse de, aslında ilahi terbiye, sabır ve teslimiyetin en yüksek seviyeye ulaştığı bir dönemdir. Peygamberlik görevinin ağırlığı, sevilenlerin kaybı ve yalnızlıkla birleşince, Hz. Peygamber’in Allah’a yönelişi daha da derinleşmiş, bu yöneliş İsrâ ve Mi’râc mucizesiyle teselli bulmuştur.

Hüzün Yılının İslam Tarihindeki Önemi

• İlk Müslüman cemaatin sadakat sınavıdır. Liderleri hem manevi hem siyasi olarak yalnız kalmış, fakat inananlar dağılmamış, aksine birbirine kenetlenmiştir.
• Hz. Peygamber’in şahsi sabrının ve tevekkülünün zirve noktasıdır. En büyük destekçilerini kaybetmesine rağmen davasından dönmemiştir.
• Bu yılın ardından İslam, Mekke dışına yönelmiş, bu da Medine döneminin altyapısını hazırlamıştır.
• Hüzün Yılı’nın ardından gelen Mi’râc mucizesi, ilahi teselli ve yükselişin sembolü olarak değerlendirilir.

7. Tâif Yolculuğu

   Tâif Yolculuğu, Hz. Muhammed’in (s.a.v) İslam tebliğinde yaşadığı en zorlayıcı, aynı zamanda en sabır ve merhamet örneğiyle yoğrulmuş dönemlerden biridir. Bu olay, Hicretten yaklaşık üç yıl önce, yani Miladi 619 yılında, “Hüzün Yılı”nın hemen ardından gerçekleşmiştir. Bu zaman dilimi, Hz. Peygamber’in hem en büyük destekçileri olan Hz. Hatice ve Ebû Tâlib’i kaybettiği, hem de Mekke’deki tebliğin büyük ölçüde tıkandığı bir dönemdir. Artık Mekke dışındaki yeni kapılar aranmaktadır. İşte bu bağlamda Hz. Peygamber’in Tâif’e yaptığı bu yolculuk, davetin coğrafi genişlemesi ve yeni muhatapların kazanılması açısından stratejik bir girişimdir.

Tâif’in Konumu ve Önemi

   Tâif, Mekke’nin güneydoğusunda, yaklaşık 100 km uzaklıkta, iklimi serin, toprağı verimli, tarım ve ticaret açısından gelişmiş bir şehirdir. Bu yönüyle Kureyş ile rekabet hâlinde olan Sakîf Kabilesi tarafından yönetilmekteydi. Hz. Peygamber, bu şehrin ileri gelenlerinden olumlu bir karşılık almayı umut etmiş; hem yeni bir tebliğ kapısı açmayı, hem de Mekke’de artan baskılardan bir çıkış yolu bulmayı hedeflemiştir.

Hz. Peygamber’in Daveti

   Hz. Peygamber bu yolculuğa yalnız çıkmamış, evlatlığı Zeyd b. Hârise ile birlikte gitmiştir. Tâif’te şehrin yöneticileri olan üç kardeş (Abdüyalîl, Mes’ûd ve Habîb) ile görüşmüş, kendilerini Allah’ın dinine davet etmiş, Mekke’de karşılaştığı zorluklardan bahsederek himaye ve yardım talep etmiştir.

  Ancak bu davet, büyük bir kabalık ve düşmanlıkla karşılanmıştır. Tâifliler onu ciddiye almamış, küçümsemiş ve alay etmişlerdir. Üstelik bu da yetmemiş, Hz. Peygamber’in üzerine şehir çocuklarını ve ayaktakımını saldırtmışlar, taşlanarak şehirden dışarı çıkartmışlardır. O kadar ki, Hz. Peygamber’in ayakları kanlar içinde kalmış, Zeyd b. Hârise onu bedenini siper ederek korumaya çalışmıştır.

Duası ve İlahi Teslimiyet

  Hz. Peygamber, bu ağır hakaretten sonra şehrin dışında, bir bağ kenarında dinlenmiş ve şu meşhur duasını yapmıştır:

  “Allah’ım! Kuvvetimin azlığını, çaresizliğimi ve halk nazarındaki zayıflığımı ancak Sana arz ediyorum… Eğer bana karşı gazaplı değilsen, ben bu çektiklerime aldırmam. Lakin Senin afiyetin benim için daha ferahlık vericidir…”

  (Bu dua, onun hem Rabbine tam teslimiyetini, hem de içinde bulunduğu kırılganlığı ifade eden en samimi yakarışlarından biridir.)

   Bu sırada Utbe ve Şeybe adındaki iki müşrik (Mekke’deki müşriklerdendir) bağına sığınan Hz. Peygamber’e acımış ve ona Addas adında Hristiyan köleleri aracılığıyla üzüm göndermişlerdir. Addas, Hz. Peygamber’in Nebi oluşuna dair bazı işaretleri fark etmiş ve ona iman etmiştir. Bu olay, en zor anda dahi ilahi bir teselli ve tebliğin karşılık bulabileceğine dair güçlü bir mesajdır.

Geri Dönüş ve Melek Teklifi

  Hz. Peygamber, Tâif dönüşü Nahla Vadisi’ne geldiğinde Cebrâil kendisine gelmiş ve şöyle demiştir:

  “Ey Muhammed! Allah, sana bu halkın söylediklerini ve yaptıklarını işitti. Eğer istersen, şu iki dağ arasındaki bölgeyi onlar üzerine kapatacak meleği emretmemi iste.”

   Ancak Hz. Peygamber’in cevabı şu şekilde olmuştur:

   “Hayır! Ben onların soyundan Allah’a ibadet eden bir topluluk çıkmasını ümit ederim.”  (Buhârî, Bed’ü’l-Halk, 7)

   Bu sözler, onun intikam değil, merhamet ve umut temelli bir davet anlayışına sahip olduğunu, öfkeyle değil basiretle hareket ettiğini açıkça gösterir.

Tâif Yolculuğunun Önemi

• Hz. Peygamber’in sabır ve metanet sınavıdır. En zor koşullarda dahi tebliğ görevinden vazgeçmemiştir.
• Tâif, bir reddedişle sonuçlansa da, Addas gibi yeni bir Müslüman kazanılmış, böylece davet farklı halklara da ulaşmaya başlamıştır.
• Hz. Peygamber’in merhamet merkezli liderliği en çarpıcı şekilde burada ortaya çıkmıştır.
• Bu olay, ardından gerçekleşecek olan İsrâ ve Mi’rac mucizesiyle ilahi bir teselliye dönüşmüş ve davetin yönünü Mekke dışına, Medine’ye çevirmesine zemin hazırlamıştır.
• Tâif halkı, yıllar sonra topluca Müslüman olmuş ve Hz. Peygamber’in onlara karşı gösterdiği sabrın karşılığını bulmuştur.

8. İsrâ ve Mi’râc

   İsrâ ve Mi’râc olayı, Hz. Muhammed’in (s.a.v) peygamberlik sürecinde yaşadığı en önemli ve mucizevi hadiselerden biridir. Bu olay, hem bedenî hem de ruhsal bir yolculuk, hem de zaman ve mekân sınırlarını aşan ilahi bir yükseliştir. Hicretten yaklaşık bir buçuk yıl önce, Miladi 621 yılında, “Hüzün Yılı”nın ardından yaşanmıştır. Bu zamanlama dikkat çekicidir; çünkü Hz. Peygamber, en büyük destekçilerini kaybetmiş, Mekke’de daveti neredeyse tıkanmış, Tâif’te ağır bir reddedilişle karşılaşmıştı. Bu ağır yük ve yıpranmışlık içerisinde İsrâ ve Mi’râc, ilahi bir teselli ve yeni bir dönemin habercisi olarak gerçekleşmiştir.

Kavramsal Ayrım: İsrâ ve Mi’râc Nedir?

• İsrâ, Hz. Peygamber’in bir gece vakti Mekke’deki Mescid-i Haram’dan, Kudüs’teki Mescid-i Aksâ’ya götürülmesidir.
• Mi’râc ise, oradan semâlara yükseltilmesi, göğün katlarını geçerek Sidretü’l-Müntehâ’ya kadar ulaştırılması ve Allah Teâlâ ile vasıtasız bir şekilde buluşmasıdır.

Kur’ân-ı Kerîm’de bu olay şu şekilde geçer:

“Kulunu bir gece, Mescid-i Haram’dan, çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksâ’ya götüren Allah her türlü noksandan münezzehtir. Ona ayetlerimizden bir kısmını gösterelim diye… Şüphesiz ki O, her şeyi işiten ve görendir.” (İsrâ, 17/1)

Hadisenin Özeti

Sahih hadislerde yer alan rivayetlere göre:

• Hz. Peygamber, bir gece Kâbe’nin yakınındaki Hatîm bölgesinde ya da Hz. Hatice’nin evinde uyurken, Cebrâil (a.s) geldi. Kalbi zemzemle yıkandı, hikmet ve imanla dolduruldu.
• “Burak” adı verilen ve ışık hızında hareket eden bir binek hayvanına bindirilerek Mescid-i Aksâ’ya götürüldü (İsrâ).
• Burada, önceki peygamberlerle (Hz. İbrahim, Hz. Musa, Hz. İsa vb.) buluştu ve onlara namaz kıldırdı. Bu, risalet zincirinin son halkasının Hz. Muhammed olduğunu gösteren sembolik bir sahnedir.
• Ardından Mi’râc gerçekleşti: Yedi kat sema bir bir geçildi; her katta bir peygamberle selamlaşıldı.
• En yüksek makama, Sidretü’l-Müntehâ’ya ulaşıldı. Orada, Cebrâil “Ben buradan ileri geçemem” dedi. Hz. Peygamber ise Allah Teâlâ ile vasıtasız bir şekilde buluştu.

Mi’râc’ta Yaşananlar

• Beş vakit namaz, bu buluşmada doğrudan Allah tarafından Hz. Muhammed’e farz kılınmıştır. Önce elli vakit olarak emredilmiş, Hz. Musa’nın yönlendirmesiyle Hz. Peygamber tekrar tekrar Allah’a dönmüş, sonunda beş vakitte karar kılınmıştır (ancak sevap olarak elli vakit kabul edilmiştir).
• Cennet ve cehennem manzaraları, insanların amellerine göre karşılaşacakları sonuçlar gösterilmiştir.
• Bazı rivayetlerde ümmetine şefaat etme yetkisi, Allah’a yakınlık, rahmet ve nurla dolu bir görüşme gibi metafizik unsurlar anlatılır.

Müşriklerin İnkârı ve Müminlerin İmanı

  Hz. Peygamber bu mucizeyi Mekke halkına anlattığında müşrikler onu alay ve inkârla karşılamışlardır. Çünkü o dönemin imkânlarıyla bir gecede Kudüs’e gidip dönmek aklen kabul edilemez görünüyordu. Bazıları bu haberi Hz. Ebû Bekir’e iletmiş ve “Bak bakalım, dostun böyle bir şey söylüyor” demişlerdir. Hz. Ebû Bekir’in cevabı şudur:

   “Eğer bunu o söylediyse, şüphesiz doğrudur. Ben onun gökten gelen haberi getirdiğine inanıyorum, Kudüs’e gidip geldiğine neden inanmayayım?”

   Bu sözünden sonra kendisine “Sıddîk” (tasdik eden, doğrulayan) lakabı verilmiştir.

İsrâ ve Mi’râc’ın Anlamı ve Önemi

• Peygamberlik misyonunun semavî tasdikidir. Hz. Muhammed’in Allah katındaki konumu, önceki peygamberlere imamlık etmesiyle ve semaya çıkarılmasıyla ilan edilmiştir.
• Beş vakit namazın farz kılındığı gecedir. Bu yönüyle Müslümanların günlük ibadet hayatının temelini oluşturur.
• Hz. Peygamber’in şahsında ümmete bir teselli verilmiştir. Hüzün yılı, boykot, Tâif’teki reddedilme gibi ağır zorluklardan sonra, Mi’râc bir ilahi yükseliş ve ikram olmuştur.
• İman edenlerle etmeyenlerin ayrışma noktasıdır. Mi’râc, akılla değil teslimiyetle anlaşılacak bir mucize olduğu için sahih iman ile şüpheci zihniyet arasındaki farkı ortaya koymuştur.

9. Akabe Biatları

   Akabe Biatları, İslam’ın Mekke döneminin sonlarına doğru yaşanan ve Medine döneminin siyasi, toplumsal ve dinî temellerini atan tarihi antlaşmalardır. Bu biatlar, Hz. Muhammed’in (s.a.v) sadece bir din davetçisi olarak değil, aynı zamanda toplum inşa eden bir lider olarak ortaya çıktığı, İslam toplumunun fiilen kurulduğu dönüm noktalarıdır. Bu biatlerle birlikte Mekke dışındaki yeni bir toplum Hz. Peygamber’e bağlılık göstermiş, onun önderliğini kabul etmiş ve İslam Devleti’nin ilk temelleri atılmıştır.

Arka Plan: Tebliğin Yeni Yönü

  Hüzün Yılı, Tâif yolculuğu ve Mi’râc mucizesi gibi olaylar, Hz. Peygamber’in Mekke’deki tebliğinin tıkanma noktasına geldiğini, ancak davetin Mekke dışına yönelmesi gerektiğini göstermiştir. O sırada Yesrib (Medine), Yahudilerle Arapların birlikte yaşadığı, siyasi otoritenin zayıf, kabileler arası çekişmelerin güçlü olduğu bir şehir durumundaydı. Özellikle Evs ve Hazrec kabileleri arasında uzun süren savaşlar, halkı yıpratmış ve dışarıdan gelecek bir hakem arayışına sokmuştu. Bu zemin, Hz. Peygamber’in mesajı için hazırdı.

Birinci Akabe Biatı (621)

  Hicretten 2 yıl önce, hac mevsiminde Medine’den gelen 12 kişi, Hz. Peygamber ile Akabe mevkiinde gizlice görüşerek İslam’a girdiler. Bu biatta şu konular üzerine yemin edildi:

• Allah’a şirk koşmamak,
• Hırsızlık yapmamak,
• Zina etmemek,
• Evlatlarını öldürmemek,
• Hiçbir kimseye iftira atmamak,
• Peygamberin meşru emirlerine karşı gelmemek.

  Bu biat, daha çok iman ve ahlaki sadakat içeriklidir. Hz. Peygamber, onlara Medine’ye döndüklerinde İslam’ı öğretmeleri için Mus‘ab b. Umeyr’i gönderdi. Mus‘ab, Medine’de büyük bir etki oluşturdu ve kısa sürede çok sayıda insan İslam’a girdi. Özellikle Sa‘d b. Muaz ve Es‘ad b. Zürâre gibi kabile liderlerinin Müslüman olması, İslam’ın Medine’de yayılmasını hızlandırdı.

İkinci Akabe Biatı (622)

   Hicretten bir yıl önce, yine hac mevsiminde, bu kez 75 kişilik bir heyet (73 erkek, 2 kadın) Hz. Peygamber’le buluştu. Bu görüşme, daha derin, siyasi ve askerî içerikli bir sadakat antlaşması niteliğindeydi. Hz. Peygamber, onlara artık sadece dini değil, siyasi liderlik teklif etmiş, kendisini Medine’ye davet etmeleri hâlinde koruyacaklarına ve her türlü saldırıya karşı yanında duracaklarına dair söz istemiştir.

Onların cevabı şuydu:

“Biz seni çocuklarımızı korur gibi koruyacağız. Eğer bu ahde sadık kalırsak, Allah bize cenneti nasip eder.”

   Bu biatla birlikte Medine halkı, Hz. Peygamber’e hem iman hem de itaat sözü vermiştir. Bu görüşme sırasında Hz. Peygamber, onlara 12 kişilik bir nakib heyeti (temsilciler konseyi) tayin etti. Bu, ileride kurulacak İslam toplumunun idari yapısının ilk örneğidir.

Biatların Stratejik Sonuçları

• İslami topluluk artık sadece Mekke ile sınırlı olmaktan çıkmış, Medine merkezli yeni bir çehre kazanmıştır.
• Hz. Peygamber’e bağlı bir siyasi otorite ilk defa halk tarafından tanınmış ve desteklenmiştir.
• Hicret süreci bu biatların ardından planlanmaya başlamış, Müslümanlar yavaş yavaş Medine’ye göç etmiştir.
• Biatlar, sadece birer sözleşme değil; bir toplumun iradesini ilahi bir liderliğe teslim etmesidir.
• Medine’de kurulacak İslam Devleti’nin temelleri, bu biatlarla şekillenmiş; siyasi, askerî ve sosyal yapı önceden planlanmıştır.

Düşmanlık Riski ve Gizlilik

   İkinci Akabe Biatı, Mekke müşriklerinin haber alması üzerine büyük bir öfkeye neden olmuş, Hz. Peygamber’e yönelik öldürme planları bu süreçte yoğunlaşmıştır. Ancak biat görüşmesi gece karanlığında ve gizli yapılmış, Medineliler sabaha karşı şehri terk ederek dikkat çekmeden dönmüşlerdir. Bu süreç, hicretin de artık kaçınılmaz olduğunu ortaya koymuştur.